Hekkensluiter in januari is Cornelis van Dijk. In het dagelijks leven is hij werkzaam bij TMI Integrated Logistics en verantwoordelijk voor Quality Management & Process Improvement. Hij laat zijn digitale licht schijnen over het vraagstuk ‘verandermanagement’. Aan hem het woord:Verandermanagement – waarom wel, of waarom ook eigenlijk niet?
Stel je voor dat je een vrije dag hebt en je had je voorgenomen om eens een flinke fietstocht te maken. ’s Ochtends ben je vol goede moed opgestaan, hebt goed ontbeten en je wilt net naar buiten stappen als het wolkenpakket in de lucht ineens dicht trekt en de eerste druppels beginnen te vallen. Je wacht even maar het blijkt al snel om te slaan in een verschrikkelijk noodweer. Op de radio wordt aangekondigd dat je maar beter binnen kunt blijven en daar gaat je mooie plan. Van fietsen zal vandaag niet veel terecht komen.
Het mooie van weer, is dat het geen enkel probleem zal vormen. We balen er even van maar hebben geen moeite om onze planning om te gooien en toch iets leuks van de dag te maken. We gaan eindelijk dat boek eens uitlezen dat al maanden op de plank lag, bellen wat mensen die we al lang niet meer hebben gesproken, schrijven een verhaaltje voor een blog over kwaliteit of verzinnen iets anders dat ons nuttig of leuk lijkt. Uiteindelijk zullen we geen moeite hebben om ons doel, genieten van een vrije dag, te bereiken.
De bekende Deming cirkel is op deze manier in ieder geval rond. Plan, Do, Check, Act – we hebben de hele cirkel zo doorlopen wanneer het weer verandert en zo zijn we dus allemaal experts op het gebied van verandering … hoewel …
Wanneer je iets wilt veranderen (verbeteren) in een organisatie zullen mensen daar niet zo gemakkelijk mee omgaan als met het weer en dat is niet vreemd. In ieder van ons schuilt bijvoorbeeld een kleine saboteur die veranderingen in onze omgeving tegen wil gaan. Dat doen we niet bewust (we willen tenslotte allemaal dat dingen beter worden) maar we houden nu eenmaal van een bepaalde stabiliteit en verandering brengt ons allemaal, in eerste instantie, even uit balans. Als ik vandaag besluit mijn koffiezetapparaat aan de andere kant van de keuken te zetten, dan zal ik morgenvroeg waarschijnlijk even verbaasd opkijken wanneer ik, met het filterzakje in mijn hand, de verkeerde kant in blijk te lopen – en dan heb ik nog wel zelf het besluit genomen om de boel om te gooien – laat staan als een ander dat doet!
Naast dit soort menselijke aspecten spelen er ook nog andere zaken mee wanneer men iets wil veranderen (verbeteren) in een organisatie. Welke koers wil je varen en waar wil je uitkomen? Als je het ene verandert, wat voor invloed heeft dat op het ander? Hoe zorg je er voor dat je het doel ook daadwerkelijk gaat bereiken?
Eén ding is in ieder geval zeker; iets nieuws opzetten is een stuk gemakkelijker dan iets bestaands te veranderen en er zijn talloze valkuilen waar men liever niet in terecht komt, want zo kunnen goede ideeën wel eens een snelle (en soms tragische) dood sterven.
Verandering zal alleen werken wanneer dit onder beheerste omstandigheden plaatsvindt. Verandermanagement (Change management) richt zich op de kunst om deze beheerste omstandigheden te creëren en op technieken om het uiteindelijke doel van de verandering te bereiken.
Het gaat niet over ingewikkelde systemen of over moeilijke wetenschappelijke theorieën. Zoals men in het Engels zou zeggen: “It’s not rocket science” maar laten we eerlijk zijn – iedereen die met verandering te maken krijgt of veranderingen door wil voeren kan daarin wel wat handvatten gebruiken die hem of haar worden aangereikt.
Ik noem hier doelbewust “handvatten” want bronnen over verandermanagement, hetzij een cursus, informatie op het internet of een boek zullen je niet meer dan dat bieden. Het doorvoeren van veranderingen is vooral iets wat men door ervaring zal moeten leren. Het is echter wel erg fijn dat een aantal van de valkuilen die je tegen kunt komen al zijn beschreven door anderen, waarbij manieren worden aangegeven waarop je ze wellicht kunt vermijden.
Let wel, verandermanagement is niet heilig en zeker niet eenduidig. Er zijn talloze boeken over geschreven en er worden tal van cursussen over gegeven waarin zeker niet altijd hetzelfde wordt verkondigd. Er zijn voorstanders en tegenstanders (die meestal voorstander zijn van hun eigen, anders genoemde, vorm van verandermanagement) en de meningen over de beste vorm van verandermanagement zijn nogal verdeeld.
Waar het echter om draait is dat men kan leren van andermans ervaringen omtrent het soms moeilijk hanteerbare gedrag van verandering. Daarom pleit ik niet alleen voor het opdoen van eigen ervaring maar ook voor de (tijdelijke) adaptatie van reeds bestaande gereedschappen en theorieën. En zo zijn we toch weer even terug gekomen bij Deming, die daar ooit over schreef; “Without theory there is nothing to modify or learn”
Waar ik vooral voor pleit is om zelf flexibel te blijven en niet star vast te klampen aan een systeem voor het doorvoeren van veranderingen. Dat zou tenslotte tegen elk principe indruisen omtrent het goed omgaan met verandering!
Hier en hier kan meer informatie worden gevonden over verandermanagement. Om wat meer te lezen over het uitzetten en behouden van een koers is het volgende boek zeker een aanrader:
De cockpit van de organisatie
Auteur: Leo Kerklaan
ISBN 90-13-03745-3
Cornelis van Dijk
